A-MUZE van Paul Kenens

De ‘A-MUZE’ van Paul Kenens
https://lettergoesting.com/2021/09/22/de-a-muze-van-paul-kenens/

Met deze knipoog naar Antwerpen kondigt Paul Kenens zijn eerste tentoonstelling in de sinjorenstad aan. Voor het interview met deze kranige 73-jarige trekt TheArtCouch naar Wilrijk waar in het achtergebouw in een pittoreske straat hij timmert aan zijn derde carrière.

‘De mensen die Paul Kenens in zijn schilderijen afbeeldt zijn allemaal in zichzelf gekeerd, ze lijken zich af te sluiten van de buitenwereld,’ staat te lezen in de perstekst die de nieuwe tentoonstelling aankondigt. Het verschil met de kunstenaar kan niet groter zijn. “Ik was in feite van plan om de tien jaar van beroep te veranderen. Ik begon als offsetdrukker, startte daarna een goed draaiend ceramiekatelier op en belandde vervolgens in de theaterwereld waar ik meer dan 7.000 voorstellingen maakte. Ondertussen ben ik zes jaar bezig als kunstenaar. Maar in feite weet ik niet goed of ik me kunstenaar mag noemen. Ik voel me immers helemaal niet zo. Ik pak iets vast, bijt me vast en probeer verder te geraken. Ondertussen ben ik al zes jaar verder.”(lacht)
Waarom vind je van jezelf dat je geen kunstenaar bent?
“Laat me dit even nuanceren. Wellicht omdat ik het een raar woord vind. Het is een vuilbak waar je veel in kwijt kunt. Een kind dat dat binnen de lijntjes kleurt, wordt door de trotse omgeving al snel als kunstenaar omschreven. En dat is nu net wat het voor mij niet is, een kunstenaar moet buiten de lijnen kleuren. Een kunstenaar moet zichzelf in de eerste plaat bewijzen door een mix van creativiteit en technische kennis. Maar ook dat is nog niet voldoende. Voor mij ben je dan een goede vakman, il miglior fabbro, om het met de woorden van Ezra Pound te zeggen. Als kunstenaar voeg je een verhaal toe aan deze kunde, steeds opnieuw. Kunst is volharding, anders mondt het al snel uit in een bezigheid of een hobby. Ik ben dagelijks bezig met kunst, dus in feite moet ik mezelf tegenspreken en toegeven dat ik wel voldoe aan mijn eigen definitie van kunst.
Hoe zien je dagen er dan uit?
Er is een zekere structuur in mijn kunstenaarschap geslopen. ’s Morgens hou ik me meestal bezig met de administratie die het leven met zich meebrengt en met het bewerken van beelden op mijn pc die vervolgens als inspiratie kunnen dienen voor mijn werk. En in de namiddag … schilder ik. Ik ken geen tijd. Tot de inspiratie opdroogt, maar wel in het achterhoofd houdend dat na tien uur ’s avonds er niet veel inspiratie meer te halen valt.
Hoe zou je je werk omschrijven?
Mijn werk wordt vaak omschreven als hyperrealistisch, fotorealistisch. Soms is zelfs de term ‘surrealisme’ in de mond genomen. Ik hecht niet zoveel belang aan de kapstok waaraan mijn werk wordt opgehangen. Ik besef wel dat mijn beelden een vertaling nodig hebben. Of dat mensen tijd moeten krijgen om de knipoog te zien in mijn werk. Maar voor mij is kunst in de eerste plaats de overtreffende trap van kunde. Dat begint bij de selectie van een beeld. Ik fotografeer mijn onderwerp. Speel met lichtinval, maak tientallen foto’s. Vervolgens ga ik met deze ‘groffe materie’ aan de slag. Ik bewerk foto’s op mijn pc, creëer een eigen fictie die als basis dient voor mijn schilderijen. Ik werk met olieverf omdat ik dan de mogelijkheid heb om nat in nat te werken. Olieverf laat toe om na te denken, om aanpassingen te doen. En dat in tegenstelling tot de veel actievere acrylverf.
Tijdens het gesprek staat Paul meer dan eens recht om op een van zijn werken te tonen wat hij juist bedoelt. Een rode draad vinden in de tientallen canvassen in de grote ruimte is moeilijk. De beelden voelen inderdaad meer dan eens bevreemdend aan. Perspectief en verhoudingen zijn niet altijd even correct uitgevoerd. Maar vooral het brede spectrum aan beelden werkt in het nadeel. Beelden van zijn kleinkinderen, zijn muze Björk die naakt tussen de satijnen lakens ligt, de studie van de huidplooien van zijn hand en de beelden die bij momenten doen denken aan werken van Frida Kahlo.
Mijn blik blijft rusten op het werk ‘The Shadow of my Nose’. Het subtiele spel van licht en schaduw doet haast de speelse knipoog naar Jan Fabre vergeten. Paul maakt zichzelf vaak tot onderwerp van zijn werk. Wellicht heeft het te maken met zijn verleden als theatermaker waar hij in het spotlicht trad. Het doek meet een op twee meter. Paul houdt niet van kleine formaten maar is er zich tegelijk ook van bewust dat deze grootte ervoor zorgt dat zijn oeuvre niet geschikt is voor elke ruimte. In de kleur toont zich de meester. Let op de minutieuze afwerking van zijn hemd, de kleine kleurkreuken in zijn broek.
Deze subtiele kleurvariaties vind je ook terug in de satijnen lakens waarop zijn muze Björk zich naakt tentoon spreidt. Een mooi samenspel van plooien laat je vergeten dat haar lichaam niet perfect is weergegeven. Haar lichaam wordt herleid tot een lelieblanke tinten die opgaan in de andere kleuren.
We beëindigen de rondgang in zijn atelier met het werk ‘De Hand van de Schilder – Het Mysterie Gabrielle d’Estrées’ waarin zijn muze aantreedt als Gabrielle d’Estrées, de minnares van de Franse koning Hendrik IV. Ook hier toont Kenens dat hij zijn kunstcanon kent en met de nodige knipoog behandelt. De auteur van het oorspronkelijke portret is onbekend, maar dat lost Paul op ludieke manier op door (opnieuw) zichzelf in het werk in te schilderen. De naaister op de achtergrond van het oorspronkelijke schilderij maakt plaats voor een werk waarin we de kunstenaar in bloot bovenlijf (Pablo Picasso) aan het werk zien tijdens een ander schilderij.
Paul Kenens heeft zeker het talent en het doorzettingsvermogen om zijn derde carrière in de goede richting te duwen. Zijn beheersing van het kleurenpalet en zijn gevoel voor contextuele kunstknipogen spelen zeker in zijn voordeel. Zijn focus moet alleen geconcentreerder worden. Wie alles wil schilderen, schildert uiteindelijk niets. En dat zou spijtig zijn voor het enthousiasme dat deze kunstenaar aan de dag legt.

Het werk van Paul Kenens is te bezichtigen in Galerij Artisjok aan de Paardenmarkt 56 in 2000 Antwerpen van 25 september tot 31 oktober 2021, op donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag telkens van 14 tot 18 u.
Yves Joris / Lettergoesting